Bu yazının amacı; yeni ve inovatif bir teknoloji olan Blockchain Teknolojisi ile ilgili bilgi vermek, lojistik sektörde farkındalık yaratmak ve ilgi uyandırmaktır. Blockchain Teknolojisi; değiştirilmezliği, şeffaflığı, insan kaynaklı hataları sıfıra yakın indirgemesi, ara noktaların ortadan kaldırılması ve zamandan tasarrufu ile hayatın her alanında yerini almaya başlamıştır. Lojistik gibi, yukarıda belirtilen konular ile yakından ilgili bir sektörde de kendine yer bulmuştur. 

Gelecekte bu sektörün tüm bileşenlerinin yönetilmesinde kullanılacağı muhakkaktır. Blockchain teknolojisi, herhangi bir ağda, o ağa girmeye yetkilendirilmiş tüm kullanıcılar tarafından aynı anda takip edilmesini, doğrulanmasını, merkezi  bir veri tabanına dağıtık ve kalıcı olarak kaydetmeye yarayan şifreli bir dosyalama sistemidir.
Blockchain teknolojisi hayatımıza bitcoin, yani kripto para ile girmiştir. İkisi arasındaki temel fark, Bitcoin veya türevleri kripto para, Blockchain ise bu kripto paraları gönderen, alışverişini sağlayan sistemin adıdır. Bitcoin, Blockchain teknolojisi ile yazılmış ilk uygulamadır ancak bu teknoloji yalnızca kripto para ya da kripto paranın transferi dışında da güvenirliğinden dolayı başta lojistik olmak üzere, her sektörü ve uygulamayı etkileyecektir. Kısaca Blockchain, herhangi bir konuda geliştirilen “business solution –ticari çözüm”dür. Yani, blockchain teknolojisi ile herhangi bir iş dalında, sektörde problem sahalarında çözümler üretilebilmekte veya süreç gelişimleri yapılabilmektedir.
Blockchain teknolojisi veya bu teknolojiye göre üretilmiş ve tanımlanmış sistemler lojistik operasyonların hemen hemen tüm süreçlerinde kullanılabilir. Belki de bu teknolojinin gelecekte kullanılacağı en geniş alanlardan birisi lojistik sektörü olacaktır. Lojistik sektörde, şu anda yaygın olarak kullanılan veritabanları Enterprise Resource  Management (ERP) sistemleri kullanılmaktadır. Lojistik firmaları, bu sistemlerin kendilerine özgü durumları için ilave yazılım, program ve sistemler geliştirmektedirler. Blockchain sistemi özellikle, Lojistik sürecin en önemli bileşenlerini oluşturan tedarik zinciri operasyonlarında kullanılmaya başlanmıştır. Bu uygulamada; akıllı sözleşmelerin yapılması, yük ve sevkiyatlar sürecinde yapılan ticari ve idari işlemler otomatik hale getirilerek insan hatası ve uygulamalardan kaynaklanan zaman kayıplarını en aza indirecek şekilde kurgulanmaya başlanmıştır.
Anlatılanları somut bir örnekler ile özelleştirilecek olursak. Ulusal zincir marketleri; blockchain teknolojisini kullanarak özellikle “fresh-taze” ürünlerde, zaman kayıpları, aracı ve ulaşımı düzenleyerek,  zaman ve kaynak tasarrufu sağlayarak, ara operasyon ve aracıya gerek duymadan, direkt olarak üreticiden, mağazalara teslimatı gerçekleştirebilecek düzenlemeleri yapabilecektir.
Taşımacılık ve lojistikte kullanılan Blockchain altyapısına güzel bir örnek teşkil eden, Maersk ve IBM iş birliğinde kurulan Blockchain tabanlı açık “Küresel Ticaret Dijitalleştirme Platformu” akıllı konteyner gibi dijital ürünler ve entegrasyon servislerinin desteği ile Güney Amerika ve Afrika’dan Avrupa’ya yapılan konteyner taşımacılığında, taşımacılık maliyetinin düşürülmesi, kâğıt üzerinde yürütülen süreçlerden kaynaklanan verimsizliğin giderilmesi, izlenebilirliğin artırılması amaçlanmıştır. Bunun yanında Blockchain teknolojisinin gıda soğuk zincirinde kullanıldığı da görülmektedir. Aralarında Walmart, Dole, Nestlé, Unilever gibi 9 büyük gıda üreticisi, perakende şirketleri ve IBM girişimi ile kurulan bir özel Blockchain Gıda Güvenliği Birliği ile, bozulabilir ürünlerin lojistiği için gıda güvenliği, atık azaltma ve gıda izlenebilirliği sağlaması amacıyla Blockchain teknolojisi üzerinden işbirliği yapmaktadırlar. Ayrıca 2017 yılında, taşımacılık endüstrisinde Blockchain protokol ve standartlarının geliştirilmesi ve eğitiminin verilmesi amacıyla aralarında nakliye yönetimi firmaları, nakliye acenteleri, taşıyıcılar, lojistik servis sağlayıcıları ve teknoloji sağlayıcılarından oluşan 500’ün üzerinde üye ile BİTA (Blockchain in transport alliance) adında taşımacılıkta Blockchain birliği kurulmuştur. Buna göre, 2025’ e kadar küresel GDP’in blockchain üzerinde depolanarak  gerçekleştirilmesi öngörülmektedir.
Burada akıllara şu soru gelebilir. Tüm bunlar hali hazırda yapılıyor, mevcut sistemler buna elverişli, blockchain teknolojisine ne gerek var? Denebilir. İşte, Blockchain burada devreye girerek, halihazırdaki sorunları en aza indirerek zaman ve kaynak tasarrufu sağlayabilecektir. Blockchain sistemi ve uygulamaları, gelecekte, lojistik sektörde halen kullanılan ERP türevi yazılım ve sistemlerin  yerini alacak, diğer bir deyişle, bu programları üreten yazılım firmaları, yeni ürün ve sistemlerini blockchain teknolojisi kullanarak sektörün hizmetine sunacaklardır.
Muhakkak ki; Blockchain teknolojisini kullanmak, başlangıçta maliyetlerde bir miktar artışa neden olabilir. Ayrıca, şu anda ulusal ve uluslararası düzeyde bu sistemlerin birbiri ile entegrasyonu da zaman alacaktır. Ancak, bilgi teknolojilerindeki gelişmeyi göz önüne getirdiğimizde, bunun ihmal edilebilir bir konu olduğu öngörülmektedir. Burada yine güncellenmesi gereken en önemli konulardan birisinin, Türk Ticaret Hukuki Mevzuatında bu sistemle ilgili düzenlemelerin yapılmasıdır. Örnek olarak; Ulusal Zincir marketlerinden birisi, tedarikçilerine ve kendi kapalı istemi içerisinde  yan kuruluşlarına ödemelerini kendi geliştirdiği sistem ve kripto para birimi ile yaparsa, bu işlemlerin mali mavzuatta karşılığı nasıl olur? Bunlar şu anda düzenlenmesi gereken konular olarak karşımızda durmaktdır.
Sonuç olarak; yakın zamanda, dünya ölçeğinde, lojistik sektörde daha rekabetçi olmak, inovatif uygulamalar ile sektörde ön plana çıkmak ve inisiyatif almak “Blockchain Teknoloji” ile mümkün olabilecektir. Ancak; bu teknolojide geri kalmamak için konu  ile ilgili yatırımların devlet destekli teşvik sistemi içerisine alınması, sistemin kulanılmasının yaygınlaşması için gerekli hukuki düzenlemelerin yapılması da önem  arz etmektedir.
Dr. M. Sadık AKYAR
Girne Amerikan üniversitesi
Siyasal Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü
E-mail: sadikakyar@gau.edu.tr
 
KAYNAKÇA:
https://www.youtube.com/watch? v=CRe3ALH181E
http://www.supplychain247.com/ article/why_blockchain_is_a_ game_changer_for_the_supply_ chain
 
http://www.ioti.com/ transportation-and-logistics/ blockchain-logistics-and- transportation-transformation- ahead
https://www.finextra.com/ blogposting/12597/blockchain- in-the-supply-chain
http://www.yesillojistikciler.com/roportaj/blockchain-teknolojisi-nedir-ve-lojistigi-nasil-etkileyecek/15475
https://bita.studio/requirements
https://www.ccn.com/ge-transportation-joins-global-blockchain-transport-alliance/